İçeriğe atla

Ürün ve Hizmet Ücretleri

Hesaplama Araçları Kampanyalar Şube & ATM EN

KAMPANYALAR

Hemen Odealı olun, 100.000 TL yatırımınıza 10.000 TL’ye varan Hediye Fon fırsatını kaçırmayın! Arkadaşını Davet Et, 30.000 TL Nakit Ödül Kazanma Şansını Yakala! Hemen Odealı Olun, Hisse Senedi Komisyonunuzun 2.000 TL’si Bizden Olsun!
TÜM KAMPANYALAR
TR EN
ŞUBE&ATM
Hesaplama Araçları Kampanyalar Ürün ve Hizmet Ücretleri
MÜŞTERİ OL
atik

Atık Nedir?​

Genel Bilgiler

Atık nedir?

Atık, insanların üretim, tüketim veya hizmet faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan, kullanım değeri kalmamış ya da işlevselliğini yitirmiş her türlü madde ve malzemeyi ifade eder. Bir ürünün atık olarak tanımlanması, çoğunlukla o ürünün artık ekonomik bir fayda sağlamaması ya da insanların ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kalması ile ilişkilidir.

Atık kavramı mutlak bir son anlamına gelmez; birçok atık türü farklı yöntemlerle yeniden değerlendirilebilmekte, hammadde ya da enerji kaynağı olarak üretim süreçlerine kazandırılabilmektedir. Bu nedenle atık, yalnızca çevresel bir problem değil, aynı zamanda ekonomik fırsatlar içeren bir olgu olarak da ele alınır. Günümüzde artan nüfus ve sanayileşme, atık miktarlarını önemli ölçüde yükseltmiş, dolayısıyla atığın tanımı, kapsamı ve yönetimi küresel düzeyde stratejik bir konu haline gelmiştir.

Atık Türleri Nelerdir?

Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın Sıfır Atık platformunda yer alan bilgilere göre, atıklar türlerine göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır:

  • Kağıt Atık: Kağıt atıklar, gazete, dergi, kitap, karton kutu, kağıt ambalajlar, defterler, yazışma kağıtları gibi ürünlerden oluşur. Bu atıklar, geri dönüşüm yoluyla yeniden hammaddeye dönüştürülebilir.
  • Ahşap Atık: Ahşap atıklar, paletler, kasalar, mobilya üretimi sırasında oluşan talaş ve kırpıntılar gibi ahşap malzemelerden oluşur. Bu atıklar, geri dönüşüm süreçlerinde yeniden kullanılabilir.
  • Plastik Atık: Plastik atıklar, içecek şişeleri, ilaç şişeleri, halatlar, kıyafetler, halı elyafları, süt şişeleri, şampuan şişeleri gibi ürünlerden oluşur. Bu atıklar, geri dönüşüm yoluyla yeniden işlenerek hammaddeye dönüştürülebilir.
  • Cam Atık: Cam atıklar, şişeler, kavanozlar, cam ambalajlar gibi cam ürünlerden oluşur. Cam, geri dönüşüm süreciyle yeniden kullanılabilir ve çevre dostu bir malzeme olarak öne çıkar.
  • Kompozit Atık: Kompozit atıklar, birden fazla malzemenin birleşimiyle oluşan atıklardır. Bu tür atıkların geri dönüşümü, içerdikleri malzemelerin özelliklerine bağlı olarak daha karmaşık olabilir.
  • Metal Atık: Metal atıklar, demir esaslı metaller (çelik) ve demir dışı metaller (alüminyum) gibi metal malzemelerden oluşur. Bu atıklar, geri dönüşüm yoluyla yeniden işlenerek hammaddeye dönüştürülebilir.
  • Bitkisel Atık Yağ: Bitkisel atık yağlar, yemek pişirme sırasında kullanılan yağlardan oluşur. Bu atıklar, özel yöntemlerle işlenerek çevreye zarar vermeyecek şekilde bertaraf edilmelidir.
  • Organik Atık: Organik atıklar, sebze-meyve kabukları, taze otlar, çimler, çay atığı, yeşil yapraklar, yumurta kabukları gibi biyolojik olarak ayrışabilen atıklardır. Bu atıklar, kompostlama yöntemiyle organik gübreye dönüştürülebilir ve tarımda kullanılabilir.

Atık Yönetimi Nedir?

Atık yönetimi, atıkların oluşumundan nihai bertarafına kadar tüm süreci kapsayan sistemli uygulamalar bütünü olarak tanımlanır. Bu süreç, atıkların kaynağında azaltılmasını, ayrı toplanmasını, taşınmasını, geri dönüşüm ve yeniden kullanımını, geçici depolama yöntemlerini ve bertaraf edilmesini içerir. Atık yönetiminin temel amacı, çevresel kirliliğin önlenmesi, doğal kaynakların korunması ve ekonomik verimliliğin artırılmasıdır. Ayrıca bu kavram, yalnızca teknik uygulamaları değil, aynı zamanda hukuki düzenlemeleri, sosyal farkındalığı ve ekonomik teşvikleri de kapsar. Modern atık yönetimi yaklaşımları, “önleme, azaltma, yeniden kullanım, geri dönüşüm, enerji geri kazanımı ve bertaraf” şeklinde bir hiyerarşi çerçevesinde şekillenir. Böylece sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda çevre ile ekonomi arasındaki denge korunmaya çalışılır.

Atıkların Çevresel ve Ekonomik Etkileri Nelerdir?

Atıkların çevresel etkileri geniş bir yelpazede değerlendirilir. Uygun şekilde yönetilmeyen atıklar, toprakta ağır metal birikimine, sularda kirlenmeye ve hava kirliliğine neden olabilir. Özellikle plastik atıklar deniz ekosistemlerini olumsuz etkileyerek canlı türlerinin yaşamını tehdit eder. Organik atıkların kontrolsüz biçimde doğaya bırakılması ise metan gibi sera gazlarının oluşumuna yol açarak iklim değişikliğini hızlandırır.

Ekonomik açıdan değerlendirildiğinde atıkların yönetimi büyük maliyetler doğurur; toplama, taşıma, işleme ve bertaraf süreçleri yüksek yatırımlar gerektirir. Bununla birlikte, geri dönüşüm ve yeniden kullanım uygulamaları sayesinde hammadde ihtiyacı azalır, enerji tasarrufu sağlanır ve yeni iş alanları yaratılır. Dolayısıyla atıkların doğru yönetimi, çevresel zararları azaltırken ekonomik faydalar da sunar.

Atıkların Geri Dönüşümü ve Yeniden Kullanımı Hangi Yöntemlerle Sağlanır?

Atıkların geri dönüşümü, kullanılabilir özelliklerini yitirmemiş malzemelerin çeşitli işlemlerden geçirilerek yeniden üretim sürecine kazandırılmasıdır. Kağıt, cam, metal ve plastik gibi malzemeler eritme, presleme, öğütme veya kimyasal arıtma yöntemleriyle tekrar işlenebilir. Organik atıkların değerlendirilmesinde kompostlaştırma ve biyogaz üretimi öne çıkar; bu yöntemler hem toprağın verimliliğini artırır hem de enerji üretimi sağlar. Yeniden kullanım ise atık haline gelmiş ürünlerin doğrudan veya küçük değişikliklerle tekrar kullanılmasıdır. Cam şişelerin tekrar doldurulması, tekstil ürünlerinin farklı amaçlarla değerlendirilmesi ya da elektronik eşyaların onarılarak yeniden kullanılması bu kapsama girer. Geri dönüşüm ve yeniden kullanım, atık miktarının azaltılmasına katkıda bulunarak doğal kaynakların korunmasına ve ekonomik değer yaratılmasına olanak tanır.

Atık Yönetimi ile Döngüsel Ekonomi Arasındaki İlişki Nedir?

Atık yönetimi ile döngüsel ekonomi, sürdürülebilirlik perspektifinde birbirini tamamlayan iki önemli yaklaşımı temsil eder. Döngüsel ekonomi, üretim ve tüketim süreçlerini “kullan-at” anlayışından çıkarıp kaynakların sürekli olarak üretim döngüsüne kazandırılmasını hedefleyen bir modeldir. Bu yaklaşım, ürünlerin tasarım aşamasından itibaren dayanıklı, onarılabilir ve geri dönüştürülebilir şekilde üretilmesini teşvik eder.

Atık yönetimi ise döngüsel ekonominin uygulanabilirliğini sağlayan temel araçlardan biridir; geri dönüşüm, yeniden kullanım ve enerji geri kazanımı gibi uygulamalar döngüsel ekonominin pratikteki karşılıklarını oluşturur. Bu bağlamda, etkili atık yönetimi, hem çevresel sürdürülebilirliği güçlendirir hem de ekonomik döngüyü kaynak verimliliği temelinde yeniden şekillendirir. Sonuç olarak, atık yönetimi ve döngüsel ekonomi birlikte ele alındığında, hem çevreye duyarlı hem de ekonomik açıdan kazançlı bir sistemin inşa edilmesine katkıda bulunur.