İçeriğe atla

Ürün ve Hizmet Ücretleri

Hesaplama Araçları Kampanyalar Şube & ATM EN

KAMPANYALAR

Hemen Odealı olun, 100.000 TL yatırımınıza 10.000 TL’ye varan Hediye Fon fırsatını kaçırmayın! Arkadaşını Davet Et, 30.000 TL Nakit Ödül Kazanma Şansını Yakala! Hemen Odealı Olun, Hisse Senedi Komisyonunuzun 2.000 TL’si Bizden Olsun!
TÜM KAMPANYALAR
TR EN
ŞUBE&ATM
Hesaplama Araçları Kampanyalar Ürün ve Hizmet Ücretleri
MÜŞTERİ OL

Döngüsel Ekonomi Nedir?​

Genel Bilgiler

Döngüsel Ekonomi Nedir?

Döngüsel ekonomi, geleneksel “al-kullan-at” doğrusal ekonomi modeline alternatif olarak geliştirilmiş sürdürülebilir bir ekonomik yaklaşımdır. Bu modelde kaynaklar mümkün olduğunca uzun süre döngüde tutulur ve atık oluşumu en aza indirilir. Ürünlerin yaşam döngüsü sonunda çöpe atılmak yerine yeniden ekonomiye kazandırılması hedeflenir. Kullanım ömrü dolan ürünler tamir edilir, yeniden kullanıma sunulur, parçalarına ayrılarak başka ürünlerde değerlendirilir veya geri dönüştürülür.

Döngüsel ekonomide atık kavramı mümkün olduğunca ortadan kaldırılır ve ortaya çıkan atıklar yeni kaynaklara dönüştürülür. Bu sistem, doğal kaynakların verimli kullanımını ve atıkların hammaddelere dönüştürülerek ekonomiye geri kazandırılmasını amaçlar.

Döngüsel Ekonominin İlkeleri Nelerdir?

Atık ve Kirliliğin Önlenmesi

Döngüsel ekonomide öncelik, atığın ortaya çıkmasını en baştan engellemektir. Ürün ve süreçler “eko-tasarım” ilkeleri doğrultusunda geliştirilir; yani daha az hammaddeyle, daha az enerji tüketerek ve çevreye en az zarar verecek şekilde tasarlanır.

  • Kaynak Verimliliği: Gereksiz malzeme tüketiminin azaltılması, üretim süreçlerinde enerji ve su verimliliğinin artırılması.
  • Tehlikeli Maddelerin Azaltılması: İnsan sağlığına ve ekosistemlere zarar veren kimyasalların mümkün olduğunca ortadan kaldırılması.
  • Atık Hiyerarşisi: Öncelik atığın oluşmasını engellemek, ardından yeniden kullanım ve onarım; geri dönüşüm ise son seçenek olarak değerlendirilir.

Ürün ve Malzemelerin Döngüde Tutulması

İkinci ilke, ürünlerin ve malzemelerin mümkün olduğunca uzun süre ekonomide kalmasını sağlamaktır. Buradaki hedef, bir ürünün değerini koruyarak tekrar tekrar kullanılabilmesidir.

  • Yeniden Kullanım: Ambalaj, cam şişe veya tekstil ürünlerinin doğrudan tekrar kullanılması.
  • Onarım ve Yenileme: Elektronik cihazların, makinelerin veya mobilyaların tamir edilerek yeniden işlevsel hale getirilmesi.
  • Yeniden Üretim: Kullanım ömrünü tamamlayan parçaların fabrika ortamında yenilenerek tekrar piyasaya sunulması.
  • Geri Dönüşüm: Artık kullanılmaz durumda olan ürünlerin malzeme ayrıştırılarak hammaddeye dönüştürülmesi.

Doğal Sistemlerin Yenilenmesi

Döngüsel ekonomi, sadece kaynakların korunmasını değil, doğanın aktif olarak yenilenmesini de hedefler.

  • Biyolojik Döngülerin Desteklenmesi: Organik atıkların kompostlaştırılarak toprağa geri kazandırılması, toprak verimliliğinin artırılması.
  • Yenilenebilir Enerji Kullanımı: Güneş, rüzgâr, hidroelektrik ve biyokütle gibi kaynaklarla fosil yakıt bağımlılığının azaltılması.
  • Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı: Su kaynaklarının yenilenme kapasitesine uygun biçimde tüketilmesi.

Döngüsel ekonomi, üç temel ilkesiyle atık ve kirliliği önlemek, ürün ve malzemeleri döngüde tutmak ve doğal sistemleri yenilemek, sürdürülebilir kalkınma için bütüncül bir yol haritası sunmaktadır.

Bu model, çevresel faydalarının yanı sıra ekonomik fırsatlar da yaratır: işletmeler için maliyet avantajı, yeni sektörler için iş fırsatları ve toplum için daha sürdürülebilir bir yaşam. Avrupa Birliği’nin Yeşil Mutabakat stratejilerinden Türkiye’nin Sıfır Atık projelerine kadar pek çok politika, bu ilkelerin uygulanması üzerine inşa edilmektedir.

Döngüsel ekonomi yalnızca çevreyi koruyan bir yaklaşım değil, aynı zamanda ekonomik verimliliği artıran ve toplumun uzun vadeli refahını güvence altına alan stratejik bir dönüşüm modelidir.

Döngüsel Ekonomi Neden Önemli?

Günümüzde artan kaynak kısıtları ve çevresel sorunlar, döngüsel ekonominin önemini daha görünür kılmaktadır. Doğrusal ekonomi modeli; ham madde alımı, üretim ve atık yaratma döngüsü üzerine kuruludur. Ancak sınırlı doğal kaynakların hızla tükenmesi, bu yaklaşımın sürdürülebilirliğini zorlaştırmaktadır. Kritik madenler, tatlı su kaynakları ve verimli topraklara olan talep hızla artarken, bu kaynakların yenilenme süreci çok daha yavaş ilerlemektedir.

Döngüsel ekonomi ise kaynakların daha verimli kullanılmasıyla hem çevre üzerindeki baskıyı azaltmayı hem de daha dengeli bir üretim-tüketim düzeni kurmayı hedefler. Atıkların azaltılması ve geri dönüşümün teşvik edilmesi, çevre kirliliğinin önlenmesine, çöp birikimlerinin ve plastik kirliliğinin azaltılmasına katkı sağlar. Aynı zamanda iklim değişikliğiyle mücadelede de güçlü bir araçtır. Daha verimli üretim ve tüketim süreçleri, enerji kullanımının ve sera gazı emisyonlarının düşmesine destek olur. Bir ürünün yeniden kullanılması veya geri dönüştürülmesi, yeni üretime kıyasla çok daha düşük karbon ayak izi bırakır.

Ekonomik açıdan bakıldığında döngüsel ekonomi; yeni iş modelleri ve yeşil inovasyon fırsatları sunarken, işletmelere maliyet avantajı da sağlar. Bu yaklaşım, yeni sektörler için iş olanakları yaratır ve toplum genelinde daha sürdürülebilir bir yaşamın kapısını aralar. Avrupa Birliği'nin Yeşil Mutabakat stratejilerinden Türkiye'nin Sıfır Atık projelerine kadar birçok politika da bu ilkelerin hayata geçirilmesi üzerine şekillenmektedir.

Sonuç olarak döngüsel ekonomi, hem çevresel hem de ekonomik sürdürülebilirlik açısından kritik bir dönüşüm modelidir. Doğal kaynakların dengeli yönetilmesi ve gelecek nesiller için yaşanabilir bir dünya bırakılması adına bu yaklaşım giderek kaçınılmaz hâle gelmektedir. Döngüsel ekonomi yalnızca çevreyi koruyan bir yöntem değil, aynı zamanda ekonomik verimliliği artıran ve toplumun uzun vadeli refahını güvence altına alan stratejik bir yol haritasıdır.

Döngüsel Ekonomiye Örnek Uygulamalar

Günlük yaşamda ve sanayide döngüsel ekonomi prensiplerine uygun çeşitli uygulamalar mevcuttur:

  • Atıkların geri dönüşümü: Cam, plastik, metal ve kağıt gibi malzemelerin ayrı toplanıp geri dönüştürülmesi birçok ülkede standart hâle gelmiştir. Örneğin, kullanılmış alüminyum kutuların %100’e yakını tekrar alüminyum üretiminde değerlendirilebilmektedir.
  • İkinci el ve paylaşım ekonomisi: Kıyafet, elektronik eşya ve kitap gibi ürünlerin ikinci el piyasaları ve online platformları yaygınlaşmıştır. Bu sayede yeni ürün satın alma ihtiyacı azalırken mevcut ürünler daha uzun süre kullanılmaktadır. Bazı platformlar, varlıkların (ev, araç) paylaşımını sağlayarak kaynak verimliliğine katkı sunar.
  • Kiralama ve ürün-hizmet sistemleri: Bazı şirketler ürün satmak yerine hizmet sunmayı tercih eder. Örneğin, aydınlatma şirketleri “aydınlatma hizmeti” sunarak lambaların mülkiyetini elinde tutar, ürünlerin ömrünü uzatır ve bozulduklarında geri dönüşüme gönderir. Bu model, tüketicinin ihtiyacını karşılarken ürünlerin döngüde kalmasını sağlar.
  • Endüstriyel simbiyoz: Bir sanayi tesisinin atığının diğerinin hammaddesi olarak kullanılması esasına dayalı uygulamalar vardır. Örneğin, bir enerji santralinin ürettiği atık ısı yakınlardaki bir serada kullanılabilir veya bir gıda fabrikasından çıkan organik atıklarla biyogaz üretilip fabrika çalıştırılabilir.
  • Modüler telefon ve elektronikler: Bazı teknoloji girişimleri, parçaları kolay değiştirilebilen modüler akıllı telefonlar ve laptoplar tasarlamaktadır. Arızalı bir parça değiştirildiğinde tüm cihaz atılmaz, bu da elektronik atıkların azaltılmasını sağlar.
  • Geri dönüştürülmüş malzemeden ürünler: Tekstilden mobilyaya pek çok ürün, geri dönüştürülmüş malzemeler kullanılarak üretilmektedir. Örneğin, okyanustan toplanan plastik atıklardan ayakkabı veya tişört, atık kağıtlardan defterler üretilebilmektedir.

Kaynakça:
https://dongusel.csb.gov.tr/