y

Yeşil Tahvil Nedir?​

Genel Bilgiler

Yeşil Tahvil Nedir?

Yeşil Tahvil, ihraç eden kurumun elde ettiği fonları yalnızca çevresel fayda sağlayacak projelerde kullanma taahhüdüyle çıkardığı borçlanma aracıdır. Bir diğer deyişle, yeşil tahvil gelirleri, yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, temiz ulaşım, sürdürülebilir atık yönetimi gibi "yeşil proje" kabul edilen alanların finansmanına yönlendirilir. Uluslararası Sermaye Piyasası Birliği (ICMA) tarafından tanımlanan Yeşil Tahvil İlkeleri'ne göre, tahvil gelirlerinin tamamı (veya eşdeğeri tutar) yeni veya mevcut uygun yeşil projeleri finanse etmek ya da refinanse etmek için kullanılır. Kısaca, yeşil tahviller şirketlerin veya devletlerin çevre dostu yatırımlar için sermaye piyasalarından fon sağlamasına imkân tanıyan özel tahvillerdir.

Yeşil Tahviller Neden Önemlidir?

Yeşil tahviller, iklim değişikliğiyle mücadele ve çevresel sorunların çözümü için gerekli büyük ölçekli finansmanı sağlamak amacıyla geliştirilen kritik bir araçtır. Küresel ölçekte hızla büyüyen bu piyasa, temiz enerji altyapısından sürdürülebilir ulaşıma kadar geniş bir yelpazede projelerin hayata geçirilmesine olanak tanımaktadır.

Yeşil tahvillerin en önemli özelliği, yatırımcıları sürece dahil etmesidir. Geleneksel tahvillerle benzer getiriler sunarken, yatırımcıların fonlarını çevresel çözümlere yönlendirmesine imkân tanır. Böylece yatırımcılar, finansal getirilerinden ödün vermeden iklim çözümlerine katkı sağlayabilir.

İhraç eden kurumlar açısından ise yeşil tahviller, sürdürülebilirlik hedeflerine bağlılığın somut bir şekilde ortaya konmasını ve yeni yatırımcı gruplarına erişim sağlanmasını mümkün kılar. Sürdürülebilir kalkınma hedefleri ve düşük karbonlu dönüşüm için gerekli yatırımların önemli bir bölümünün bu piyasa aracılığıyla karşılanması öngörülmektedir.

Yeşil Tahviller Nasıl Çalışır ve Uygulanan Standartlar Nelerdir?

Yeşil tahviller, şeffaflık ve hesap verebilirlik esasları çerçevesinde yapılandırılmaktadır. İhraç sürecinde hazırlanan bir çerçeve dokümanında, elde edilecek gelirlerin hangi çevresel projelere aktarılacağı, fonların nasıl yönetileceği ve raporlama süreçleri önceden tanımlanır. Tahvil gelirleri, mümkün olan en kısa sürede belirlenen projelere tahsis edilir; kullanılmayan fonların geçici yönetimine dair planlama dahi yapılır. Fon kullanımı, ayrı hesaplarda veya muhasebe kayıtlarında izlenir ve yalnızca uygun projelere yönlendirildiği düzenli raporlarla yatırımcılara açıklanır. Bu raporlarda, tahvil gelirlerinin dağılımının yanı sıra projelerin çevresel etkileri de (örneğin emisyon azaltımı gibi) ölçülerek paylaşılır. Ayrıca, yatırımcı güveninin artırılması amacıyla bağımsız doğrulama mekanizmaları devreye girer; çerçeve dokümanının ve tahvilin “yeşil” kriterlere uygunluğu genellikle uzman bir kuruluş tarafından ikinci taraf görüşü şeklinde onaylanır.

Yeşil tahvillerin güvenilirliğini sağlamak için uluslararası düzeyde oluşturulmuş ilkeler bulunmaktadır. Bu kapsamda, dört temel bileşen öne çıkar:

  • Gelirlerin yalnızca yeşil projelerde kullanılması,
  • Projelerin çevresel kriterlere göre değerlendirilmesi ve seçimi,
  • Fonların yönetiminin şeffaf biçimde yürütülmesi,
  • Düzenli ve erişilebilir raporlama yapılması.

Bu standartlar, ihraççıların şeffaflık ve tutarlılık çerçevesinde hareket etmesini sağlayarak piyasa güvenini artırır ve farklı ülkelerdeki ihraçların karşılaştırılabilirliğini mümkün kılar. Ayrıca, küresel düzeyde geliştirilen taksonomi ve standartlar sayesinde, fonların gerçekten çevresel sürdürülebilirliği destekleyen projelere yönlendirilmesi güvence altına alınır.

Yeşil Tahvillerin Faydaları Nelerdir?

Yeşil tahviller, hem ihraç eden kurumlara hem yatırımcılara hem de topluma önemli faydalar sunar. İhraççılar (şirketler/devletler) için yeşil tahvil çıkarmak, sürdürülebilirlik performanslarını ortaya koymanın bir yolu olduğu gibi, yeni yatırımcı kitlelerine erişim imkânı verir. Sürdürülebilir yatırım fonları ve çevre odaklı yatırımcılar, yeşil tahvilleri portföylerine katmak istemektedir; dolayısıyla ihraççı, yeşil tahvil ile bu talebe yanıt vererek daha geniş bir yatırımcı tabanı elde edebilir.

Bu geniş talep, kimi zaman ihraççı için daha düşük bir finansman maliyeti anlamına da gelebilir (yüksek talep nedeniyle tahvilin faizi daha düşük belirlenebilir).

Yatırımcılar açısından, yeşil tahviller sermayelerini çevresel açıdan sorumlu projelere aktarırken sabit getirili bir enstrümandan kazanç elde etme fırsatı sunar. Portföylerinde çevresel, sosyal ve yönetişim (ÇSY) kriterlerine önem veren yatırımcılar için yeşil tahviller vazgeçilmez bir araç haline gelmiştir.

Piyasa ve toplum açısından bakıldığında, yeşil tahvil uygulamaları şeffaflık, güven ve yenilik getirir. SPK'nın rehberine göre getirilen şeffaflık ve dış değerlendirme yükümlülükleri, yatırımcı güvenini pekiştirmekte ve sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlayan projelere yatırım imkânlarının çeşitlenmesini sağlamaktadır. Yeşil tahviller, sadece belirli projeleri finanse etmekle kalmaz, aynı zamanda finansal piyasaların genelini daha sürdürülebilir bir eksene çekerek sürdürülebilir finans ekosistemini büyütür. Uzun vadede, daha fazla proje yeşil tahviller sayesinde hayata geçtikçe karbon emisyonlarının azalması, temiz teknolojilerin yaygınlaşması ve çevrenin korunması gibi toplumsal faydalar artacaktır. Bu özellikleriyle, sürdürülebilir bir gelecek inşa etmede kritik bir finansman köprüsü görevi görürler.

Kaynaklar:
SPK Yeşil Borçlanma Aracı Rehberi: https://spk.gov.tr/data/6231ce881b41c612808a3a1c/b2d06c64099c9e7e8877743afc7d2484.pdf  
BDDK Sürdürülebilir Bankacılık Stratejisi ve Yeşil Varlık Oranı Tebliği: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2025/04/20250411-4.htm
ICMA Green Bond Principles & Green Loan Principles:
https://www.icmagroup.org/assets/documents/Sustainable-finance/2025-updates/Green-Bond-Principles-GBP-June-2025.pdf
https://www.icmagroup.org/assets/documents/Regulatory/Green-Bonds/LMA_Green_Loan_Principles_Booklet-220318.pdf