Dijital Koleksiyonerliğin Yükselişi​

NFT satışları ve dijital eserlerin sanat dünyasının tam ortasına oturması derken ardından NFT değerlerinde yaşanmaya başlanan düşüşler, sanat dünyasında “Aslında ne geçerli ve nasıl bir yol izlenecek?” sorularını öne çıkarttı. Bir yandan koleksiyonerlerin tüm dünyayı dolaşarak sürekli eser peşinde koşması azalırken diğer yandan pandemi sonrası fiziksel olarak fuar gezmenin herkese ne kadar iyi geldiği de bir gerçek.

Ancak, düşüşler olsa da Türkiye’de ve dünyada dijital sanat satışının aslında bir yatırım olması gerektiğini düşünen platformlar da mevcut.

Dijital eserlerin yükselişi NFT satışlarına ve Beepble’ın NFT eserini milyon dolarlara satmasıyla başladı. Ancak bundan öncesi de var. Birçok koleksiyoner dijitalde kendini göstermeye başlamıştı. Örneğin Eric Young, Trevor Jones’a ait Guernica’dan esinlenen Picasso’s Bull adlı NFT eseri de dahil 300’e yakın satın almıştı ve aldığı eserler 2021 yılında 1 milyon değerine ulaştı. Pablo Rodrigues, yolculuğuna 2017'de başlayan bir NFT koleksiyoncusu. Beeple'ın 67.000 $'lık “CROSSROADS”unu satın aldıktan ay sonra eser 6.6 milyon $ değere ulaştığında tüm dünyada haber oldu. Böylece, koleksiyonerler dijital dünyada farklı bir şekilde rekabeti sürdürdü. Bu durum elbette sanatın gerçek bir yatırım aracı olarak nasıl kullanılabileceğine dair yeni fikirler de doğurdu.

Elbette, tüm bu satışlar bu şekilde kalmadı ve eserler değer kaybetmeye başladı. Diğer yandan, birçok sanatçı eserlerini dijital platformlarda üretmeye devam ediyor. Sanatçılar koleksiyonerlere, koleksiyonerler de sanatçılara ulaşmak için daha kolay bir yol keşfettiklerine inanıyorlar.

Farklı ve yaratıcı platformlarla da canlanan dijital koleksiyonerlik dünyası için her gün yeni bir alan keşfediliyor. Dijital koleksiyonerlik dünyası ayrıca eğitimler ve sanatçı programlarıyla da her geçen farklı mecralardan destekler alıyor diyebiliriz. Örneğin Malevich.io adlı websitesi artık koleksiyonerlerin fuarlardan fuarlara koşmak zorunda olmadıklarını ve bunun yerine kendi bilgisayarlarından rahatlıkla koleksiyonlarını büyütebileceklerini söylüyor. Hatta, Malevich.io kurucuları, fuarlara gitmenin ve eser almanın çok daha masraflı bir girişim olduğunu ve çevrimiçi eser alınırken de çok daha güvenilir bir ortam olduğunu ifade ediyorlar. Yine bu platformlar arasında dikkat çeken ve 2014’ten beri aktif bir şekilde rol alan Sedition ise dijital eserlerin farklı alanda yeniden yapılandırması konusunda dikkat çekiyor.

Diğer yandan, bundan birkaç yıl önce büyük çıkış yapan masterworks.io da bu çevrimiçi koleksiyonlar sayesinde herkesin bir Picasso, Braque ya da Dali’ye sahip olabileceğini söylüyor ve büyük sanat eserlerini hisselere bölerek çevrimiçi olarak satıyor. Böylece, sanatı bir yatırım aracı olarak da konumlayabiliyorlar.

Sanatın yatırım aracı olarak büyümesi

Dijital koleksiyonlar ve dijital sanat sayesinde sanatın bir yatırım aracı olarak algılanması daha da kolaylaştı. Daha önceden edinilen 3 boyutlu sanat eserlerinin koleksiyon içindeyken bile değerlerinde artış kaydediliyordu ama şimdi çevrimiçi olarak çok daha büyük kazançlar getirdiği söyleniyor. Örneğin, masterworks.io sanata yapılan yatırımın 1995-2021 arasında S&P 500’ü yüzde 131 oranında geride bıraktığını belirtiyor. Yani Amerika’da sanata yatırım yapanlar Amerika’nın ilk 500 hisse senedine yatırım yapanlara göre daha fazla kazandılar.

Durum böyleyken, koleksiyonerlerin özellikle de çevrimiçi ortamda sanat alımına olan ilgileri artıyor. Çünkü burada sanatsal yatırımın dışında kar ettiren farklı bir öğe de var. Kısacası, koleksiyonerler sadece eser sahibi olmak yerine, geleceğe dair finansal bir gösterge de almış oluyorlar.

Diğer yandan, en önemli noktalardan birisi olarak öne çıkan müzayade evlerinin satışları göz dolduruyor. Christie’s ve Sotheby’s önümüzdeki 5 yıllık planlamalarında ana hedeflerinin daha çok NFT ve dijital eser satmak olduğunu belirtiyor.

Türkiye’de ise yine dijital sanat örnekleri çoğalmakta. Odeabank’ın öncülüğünde 2015 yılında kurulan O‘art da, Piksel ile bir araya gelerek dijital sanat ve yeni medya alanında genç sanatçılara destek vermeye başladı. Odeabank’ın desteği ile oldukça büyüyen Piksel O’art Yeni Medya Misafir Sanatçı Programı bu sene 10 genç sanatçıya eğitim ve mentorluk vermek dışında eser üretimi için de toplam 1 milyon TL burs veriyor.

Yine Türkiye’den bir örnek olarak öne çıkan Monoco.io ise Türk sanatçıların dijital eserlerini koleksiyonerlere buluşturuyor. Bir yandan, genç sanatçıları destekliyor diğer yandan da koleksiyonerlere dijital koleksiyon önerileri ve çözümleri sunuyor.

Sanat ve koleksiyon ürünleri odaklı ticaret teknolojileri de Türkiye’de dikkat çeken girişimler arasında. Örneğin, Artcomun, sanat ticaretini mobil cihazlara yerleştiriyor.

Türkiye dijital sanat ve koleksiyonerlik konusunda her geçen gün gelişmeye devam ederken, dünyada da yeni örnekler farklı web siteleri ve uygulamalarıyla dikkat çekmeye devam ediyor.