Hisse Senedi Nedir?​

Genel Bilgiler

Hisse Senedi Nedir? Nasıl Alınır?

Hisse senetleri, finansal piyasalarda işlem gören en popüler enstrümanların başında yer alır. Hal böyle olunca da yatırım dünyasına ilk defa adım atmak isteyenlerin hakkında en çok merak ettiği araçlardan biridir. İçeriğimiz aracılığıyla hisse senedi nedir ve nasıl alınır gibi birçok temel konuda detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz.

Hisse Ne Demek?

Hisse, bir şirketin sermayesinin belirli parçasını temsil eden paydır. Söz konusu pay, şirkete ortak olma hakkı sağlar. Bir hissenin sahipliği, kişilere ve/veya kurumlara ait olabilir. Hisse sahibi olmak, yatırımcıya çeşitli haklar tanır. Örneğin:

  • Bir şirketin hissesine sahip kişi ya da kurum, elde edilen kardan pay alma (temettü) hakkı kazanır.
  • Hisse sahipleri, genel kurul toplantılarında oy kullanabilir. Yani hissedarların, şirketin önemli kararlarında söz hakkı bulunur.
  • Hissedarlar, şirket faaliyetleri hakkında bilgi alma hakkına sahiptir. Gerekli hallerde, bu hakka ek olarak mali tabloları inceleme talebinde bulunabilirler.
  • Şirketin tasfiyesi, yani kapanması halinde hissedarlar, kalan varlıkların dağıtımından pay alma hakkına sahiptir. Bununla birlikte hisse sahiplerinin sorumlulukları, sahip oldukları miktarla sınırlıdır. Dolayısıyla şirketin borçlarından dolayı hissedarlar, kendi kişisel varlıkları ile sorumlu tutulamaz.

Hisse, temel anlamda sermayenin belirli bir parçası olduğundan şirket değeri ve performansı ile doğrudan bağlantılıdır. Bir hissenin fiyatı, piyasadaki arz-talep dengesine bağlı olarak değişebilir. Eğer fiyatta hissenin alındığı tarihteki değere göre yükseliş olursa yatırımcılar kazanç elde edebilir. Tersi durum ise zarar anlamına gelebilir.

Hisse ile Hisse Senedi Arasındaki Fark

Hisse ile hisse senedi arasındaki farkı anlamak için tanımlarına odaklanmak yeterlidir. Hisse, şirket sermayesindeki ortaklık payını ifade eder. Ancak fiziksel bir varlıktan söz edilemeyeceğinden, hisse için soyut kavram nitelendirmesi yapılabilir. Bu özelliğinden dolayı hisseyi, yatırımcının elde ettiği haklar bütünü olarak tanımlamak mümkündür.

Hisse senedi nedir? sorusuna ise şirket ortaklığını belgeleyen resmi evrak tanımı cevabı verilebilir. Belge sayesinde yatırımcılar, sahip oldukları payı hukuki açıdan ispat etme imkanına kavuşur. 2012 yılında yürürlüğe giren Türk Ticaret ve Sermaye Piyasası kanunları uyarınca tüm hisse senetleri, elektronik formatta Merkezi Kayıt Kuruluşu'nda (MKK) kayıtlıdır.

Hisse Senedi Türleri Nelerdir?

Hisse ne demek sorusunun cevabını ardından hisse senedi türleri hakkında bilgi edinmekte fayda vardır. Temel hatlarıyla şirket sermayesine ortaklığı belgeleyen senet çeşitleri şunlardır:

  • Adi Hisse Senetleri: En yaygın tür konumunda yer alan adi hisse senetleri, yatırımcılara şirketin genel kurulunda 1 oy hakkında sağlar. Hisse sahipleri ayrıca temettü ve tasfiye sonrası pay alma hakları kazanır. Diğer adıyla adi hisse senetleri, risk ve getiri dengeleri sayesinde yatırımcılardan yoğun ilgi görür.
  • İmtiyazlı Hisse Senetleri: Adi hisse senetleri ile karşılaştırıldıklarında en önemli farkları, sahiplerine öncelikli veya özel haklar sağlamalarıdır. Örneğin; imtiyazlı hisse senetlerini portföyünde bulunduran bir yatırımcı, şirket karından daha fazla veya önceliklendirilmiş pay alabilir. Bu hisse türü, sahibine oy hakkı imtiyazı ve tasfiye önceliği gibi ayrıcalıklar da sunar. İmtiyazlı hisse senetlerinin sağladığı haklar, şirket esas sözleşmesi ile belirlenir ve SPK düzenlemelerine tabidir.
  • Bedelli Hisse Senetleri: Bir şirketin sermaye artırma amacıyla çıkardığı hisse senedi türüdür. Bedelli hisse senetleri aracılığıyla şirketler dışarıdan ek sermaye elde etme imkanına sahip olur. Yatırımcılar, bedelli hisse senetlerini ödeme yaparak portföylerine ekleyebilir. Dolayısıyla yatırımcının şirket sermaye artırma hedefine doğrudan katkısı söz konusudur.
  • Bedelsiz Hisse Senetleri: Bedelsiz hisse senetleri, yatırımcılara ücretsiz olarak verilir. Söz konusu dağıtım, geçmiş yıl karlarının veya yedek akçe kullanımı gibi şirketin iç kaynaklarından yapılan sermaye artırımlarında gerçekleşir. Böylece şirketin iç kaynak yapısını güçlendirmek mümkün hale gelir. Bedelsiz hisse senedi dağıtımı, yatırımcı açısından genelde olumlu gelişme niteliği taşır.
  • Nama Yazılı Hisse Senetleri: Üzerinde hissedarın adı yazılı hisse senetleri, bu kategoride yer alır. Nama yazılı hisse senetleri, ağırlıklı olarak idari kontrolü elinde tutmayı amaçlayan şirketler tarafından tercih edilir. Ada yazılı hisselerin devrinde bazı sınırlamalar söz konusu olabilir. Mesela şirket defterine kaydedilmiş durumdaki bu tür bir hissenin devri, şirket onayı gerektirebilir. Onaylanan devir işlemlerinde, hisse senedinin arkasına yazı yazılır ve teslim işlemi yapılır.
  • Hamiline Yazılı Hisse Senetleri: Hamiline yazılı hisse senetleri, elinde olan kişinin hak sahibi konumunda yer aldığı pay belgeleridir. Borsa İstanbul'da işlem gören hisse senetleri, genelde hamiline yazılıdır. Bu özelliğinden dolayı söz konusu hisse senetleri, kolayca el değiştirilebilir. Devir için teslim işlemi yeterlidir. 2021 yılındaki düzenlemeyle hamiline yazılı hisse senedi sahiplerinin Merkezi Kayıt Kuruluşu'na bildirimi zorunludur.

Hisse Senedi Nasıl Alınır?

Hisse senedi alım işlemi, farklı seçenekler üzerinden hızlı, kolay ve güvenli biçimde gerçekleştirilebilir. Örneğin:

Borsa Aracılığıyla Alım İşlemleri

Hisse senedini portföye eklemek amacıyla borsa aracılığıyla alım işlemi gerçekleştirilebilir. Hisse senetleri, Borsa İstanbul gibi organize kuruluşların bünyesindeki piyasalarda işlem görür. Ancak yatırımcılar, bu tür piyasalarda işlem yapmak için aracı kurum veya bankalar üzerinden yatırım hesabı açmalıdır.

Aracı kurum seçiminde, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından yetkilendirilmiş olma kriterine uygunluğa mutlaka bakılmalıdır. Seçilen aracı kurum, yatırımcının direktifleri doğrultusunda ve belirli komisyon ücretleri karşılığında işlemleri gerçekleştirir.

Banka ve Yatırım Uygulamaları Üzerinden Hisse Alımı

Yatırım hesabı açıldıktan sonra banka ve yatırım uygulamaları üzerinden hisse senedi alıp satmak mümkündür. Mobil ve masa üstü bankacılık hizmetleri kapsamında sunulan bu kolaylık, işlem saatleri içerisinde hisse senetleri seçme imkanı sunar. Üstelik mobil uygulamalar, mekandan bağımsız olarak anlık fiyat hareketlerini takip etmeyi mümkün kılar.

Yatırım Hesabı Açma Süreci

Hisse senedi alım-satım işlemlerine başlamadan önce mutlaka yatırım hesabı açmak gerekir. Bunun için atılması gereken adımlar ise şu şekilde listelenebilir:

  • İlk adımda, güvenilir ve SPK onaylı aracı kurum/banka seçimi yapılmalıdır.
  • Seçim aşamasının ardından online kanallar veya şubeler aracılığıyla başvuru formu doldurulur. Başvuru adımında ayrıca kimlik bilgilerini doğrulanması süreci tamamlanır.
  • Yatırım hesabı açılışında, her yatırımcı için profil oluşturulur. Bu kapsamda risk analiz anketi doldurulması talep edilebilir.
  • Hesap açılışının sondan bir önceki adımında, işlemler için gerekli sözleşme ve diğer belgeler imzalanır.
  • İmza süreci tamamlandığında, yatırım hesabı aktif hale gelir ve yatırımcı hisse senedi işlemlerine başlayabilir.

Hisse Senedi Yatırımının Avantajları ve Riskleri

Hisse senedi yatırımı ile elde edilebilecek bazı dikkat çekici avantajlar mevcuttur. Örneğin; yatırımcılar, hisse senedi fiyatlarındaki yükseliş sayesinde kar elde edebilir. Uzun vadeli yatırım stratejisi kapsamında alınan hisselerden, temettü geliri kazanılabilir. Hisse senedi seçiminde doğru seçeneklere yönelmek, uzun vadede enflasyondan korunmaya olanak tanıyabilir. Tüm bu avantajlardan yararlanmak için yüksek büyüme potansiyeline sahip sektörlerdeki sicili düzgün şirketlerin hisselerine yönelmek faydalıdır.

Hisse senetlerine yönelmek, avantajların yanı sıra riskleri de beraberinde getirebilir. Hisse senedi risklerinin en önemlisi olarak piyasa dalgalanmalarına karşı hassasiyet ön plana çıkar. Piyasa koşullarının etkisiyle hisse fiyatları bazen yükselirken kimi zaman düşebilir. Yatırım yapılan şirketin performansı, risk seviyesinin yükselmesine yol açabilir. Benzer durum; ekonomik kriz, siyasi olaylar, küresel gelişmeler sonucunda da meydana gelebilir. Bazı hisselerde ise işlem hacmi düşüktür. Dolayısıyla satış emri verildiğinde alıcı bulmakta güçlük yaşanabilir.

Kaynaklar:
https://www.investopedia.com/terms/s/stock.asp#toc-what-are-stocks
https://www.investor.gov/introduction-investing/investing-basics/investmentproducts/stocks
https://www.schwab.com/stocks/understand-stocks

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK DİĞER İÇERİKLER

Önceki Slayt
Sonraki Slayt