İçeriğe atla

Ürün ve Hizmet Ücretleri

Hesaplama Araçları Kampanyalar Şube & ATM EN

KAMPANYALAR

Hemen Odealı olun, 100.000 TL yatırımınıza 10.000 TL’ye varan Hediye Fon fırsatını kaçırmayın! Arkadaşını Davet Et, 30.000 TL Nakit Ödül Kazanma Şansını Yakala! Hemen Odealı Olun, Hisse Senedi Komisyonunuzun 2.000 TL’si Bizden Olsun!
TÜM KAMPANYALAR
TR EN
ŞUBE&ATM
Hesaplama Araçları Kampanyalar Ürün ve Hizmet Ücretleri
MÜŞTERİ OL
s

Swap Nedir? Swap İşlemi Ne Anlama Gelir?​

Genel Bilgiler

Swap Nedir? Swap İşlemi Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Finansal piyasalar, sürekli gelişen ve çeşitlenen araçlarla yatırımcılara ve kurumlara farklı olanaklar sunar. Bu araçlardan biri olan swap özellikle risk yönetimi, finansman maliyetlerinin optimize edilmesi ve farklı piyasa beklentilerine yönelik pozisyon alınması gibi amaçlarla yaygın olarak kullanılır. Karmaşık bir yapıya sahip olabilen swap işlemleri, doğru anlaşıldığında finansal stratejilerin önemli bir parçası haline gelebilir.

Swap Ne Demek?

Kelime anlamı itibarıyla takas, değiş tokuş anlamına gelen swap, finans dünyasında da benzer bir mantıkla kullanılır. Taraflar arasında belirli varlıklara veya yükümlülüklere dayalı nakit akışlarının belirli bir süre boyunca karşılıklı olarak değiştirilmesini ifade eder.

Swap Kavramının Finansal Anlamı

Finansal piyasalarda swap nedir sorusunun yanıtı daha kapsamlıdır. Swap, iki tarafın gelecekteki belirli tarihlerde birbirlerine farklı faiz oranlarına, döviz kurlarına veya diğer finansal göstergelere dayalı nakit akışlarını takas etmeyi kabul ettikleri bir türev sözleşmesidir.

Bu sözleşmeler genellikle bir anapara üzerinden hesaplanır, ancak bu anapara çoğu zaman fiziksel olarak el değiştirmez. Swap'lar, tarafların farklı finansal beklentilerini veya risk profillerini yönetmelerine olanak tanır.

Swap İşlemleri Hangi Piyasalarda Kullanılır?

Swap işlemleri büyük ölçüde tezgah üstü piyasalarda gerçekleştirilir. Bu, işlemlerin standart bir borsa yerine doğrudan iki taraf arasında veya bir finansal aracı vasıtasıyla yapıldığı anlamına gelir. Bu esneklik, swap sözleşmelerinin tarafların özel ihtiyaçlarına göre uyarlanabilmesini sağlar.

Başlıca kullanıcıları arasında büyük şirketler, bankalar ve diğer finansal kuruluşlar ile devlet kurumları bulunur. Faiz oranı riskinden korunma, döviz kuru dalgalanmalarına karşı tedbir alma, varlık-yükümlülük yönetimi ve daha düşük maliyetli fon temini gibi amaçlarla swap piyasalarına başvurulur.

Swap Türleri Nelerdir?

Swap sözleşmeleri, dayandıkları varlık veya göstergeye göre çeşitli türlere ayrılır. En yaygınları şunlardır:

Faiz Swap'ı (Interest Rate Swap)

Faiz swap'ı, en yaygın swap türlerinden biridir. Bu sözleşmede taraflar, belirli bir anapara tutarı üzerinden hesaplanan faiz ödemelerini birbirleriyle takas ederler. Genellikle bir taraf sabit bir faiz oranı üzerinden ödeme yaparken, diğer taraf değişken bir faiz oranı üzerinden ödeme yapar. Anapara bu tür swap'larda genellikle el değiştirmez. Faiz swap'ları, faiz oranı riskine karşı korunmak, faiz giderlerini sabitlemek veya değişken faizli bir geliri sabit faizli bir gelire dönüştürmek gibi amaçlarla kullanılır.

Döviz Swap'ı (Currency Swap)

Döviz swap'ı, iki farklı para birimi üzerinden yapılan anapara ve/veya faiz ödemelerinin takasını içerir. Faiz swap'larından farklı olarak, döviz swap'larında genellikle sözleşmenin başında ve sonunda anapara tutarları da (farklı para birimlerinde) el değiştirir.

Taraflar, belirli bir döviz kurundan anaparaları takas eder ve sözleşme süresince birbirlerine kendi para birimlerindeki faizleri öderler. Vade sonunda anaparalar, başlangıçtaki veya önceden belirlenmiş bir kur üzerinden geri takas edilebilir. Döviz swap'ları, döviz kuru riskinden korunmak ve farklı para birimlerinde daha avantajlı koşullarda borçlanmak için kullanılır.

Emtia ve Diğer Swap Türleri

Diğer swap türleri de bulunur:

  • Emtia swap'ı: Belirli bir emtianın (petrol, altın vb.) fiyatına dayalı nakit akışları takas edilir; genelde sabit fiyat ile değişken piyasa fiyatı arasında olur.
  • Hisse senedi swap'ı: Bir hisse senedi veya endeksinin getirisine dayalı ödemeler ile genellikle sabit/değişken faiz ödemeleri takas edilir.
  • Kredi temerrüt swap'ı (CDS): Bir borçlunun temerrüt riskine karşı koruma sağlar; alıcı periyodik prim öder, satıcı temerrüt durumunda ödeme yapar.

Bu karmaşık türev araçlar genellikle profesyonel yatırımcılarca kullanılırken, bireysel yatırımcılar farklı risk ve getiri hedefleri için örneğin yatırım fonları gibi daha erişilebilir ürünleri değerlendirebilir.

Swap İşlemi Nasıl Yapılır?

Peki, bir swap işlemi nedir ve pratikte nasıl hayata geçirilir? Swap işlemleri genellikle iki tarafın (veya bir aracı kurum vasıtasıyla) bir swap sözleşmesinin koşulları üzerinde anlaşmasıyla başlar. Bu koşullar arasında işlemin vadesi, anapara tutarı (varsa), faiz oranları (sabit veya değişken), ödeme tarihleri ve kullanılacak referans göstergeler yer alır.

Spot ve Vadeli Swap Arasındaki Fark

Bir döviz swap'ı tipik olarak iki ayaktan oluşur:

  • Spot ayak: Taraflar, işlemin yapıldığı tarihteki spot kur üzerinden anaparaları takas ederler.
  • Vadeli ayak: Taraflar, gelecekteki belirli bir tarihte anaparaları, sözleşme anında belirlenen bir ileri kur üzerinden geri takas etmeyi taahhüt ederler. Bu yapı, fonlamayı başka bir para birimine dönüştürmek ve kur riskini yönetmek için kullanılır.

Bankalar arası Swap Uygulamaları

Bankalar, swap piyasasının en aktif katılımcılarıdır. Kendi bilanço risklerini yönetmek, likidite ihtiyaçlarını karşılamak ve müşterilerine swap ürünleri sunmak amacıyla swapları yoğun şekilde kullanırlar. Merkez bankaları da zaman zaman bankacılık sistemine likidite sağlamak veya döviz piyasalarını istikrara kavuşturmak için yerel bankalarla döviz swap'ı anlaşmaları yapabilirler.

Swap İşlemlerinin Avantajları ve Riskleri

Swap işlemleri avantajlar sunarken, beraberinde önemli riskler de getirir.

Avantajları:

  • Risk yönetimi: Faiz, kur ve emtia fiyat risklerine karşı korunma sağlar.
  • Maliyet düşürme: Şirketlerin daha ucuza borçlanıp istedikleri para birimi/faiz türüne dönüştürmelerini sağlayabilir.
  • Nakit akışı yönetimi: Nakit akışlarını ihtiyaca göre şekillendirme olanağı sunar.
  • Piyasalara erişim: Normalde erişimi olmayan piyasalara dolaylı erişim sağlayabilir.
  • Esneklik: Tarafların özel ihtiyaçlarına göre uyarlanabilir.

Riskleri:

  • Karşı taraf riski: Sözleşmedeki diğer tarafın yükümlülüklerini yerine getirememe riskidir.
  • Piyasa riski: Faiz, kur veya dayanak varlık fiyatlarındaki olumsuz hareketler sonucu zarar riskidir.
  • Likidite riski: Bazı swap'ların vadesinden önce sonlandırılmasının zor veya maliyetli olmasıdır.
  • Baz riski: Swap'ın referans aldığı gösterge ile korunması amaçlanan riskin tam eşleşmemesi durumudur.
  • Operasyonel ve hukuki riskler: İşlem hataları veya yasal değişiklikler gibi risklerdir.

Swap işlemleri, finansal uzmanlık ve dikkatli risk değerlendirmesi gerektirir. Tarafların, sözleşmeye girmeden önce tüm koşulları ve potansiyel sonuçları anlaması kritik öneme sahiptir.

Kaynakça:
https://www.investopedia.com/articles/investing/052915/different-types-swaps.asp
https://corporatefinanceinstitute.com/resources/derivatives/interest-rate-swap/